Bir basınç farkı oluşturarak havanın akışını sağlayan cihazlara fan adı verilir. Fan ne demek sorusunun sözlük anlamı olarak cevabı “temizleyici”dir. Fanlar soğuk ya da sıcak havayı birbiri ile dengeli bir biçimde savurur. Havalandırma aracı, pervane, pervane kanadı ya da vantilatör şeklinde de tanımları vardır. Fanlar havanın temizlenmesi için kullanılan ve elektrikle çalışan bir alettir. Fanın hareketli bir pervanesi vardır ve hava üzerinde çalışır. Fana statik ve kinetik enerji kazandırır ve bu sayede fan işlevini yerine getirir. Havalandırma fanları kullanıldığı yere göre çeşitlenir. Emme dönüş fanı, egzoz fanı, basma (besleme) fanı olarak çeşitlenir. Emme fanı çalıştıkları ortamların basıncını düşürür. İklimlendirmede iç ve dış hava karışımı ile çalışan sistemlerde kullanılır. Emme fanı, ortamdaki havayı emer bu nedenle aspiratör olarak da adlandırılır. Egzoz fanı iç ve dış hava karışımı ile çalışır. Emiş fanının kullanılmadığı sistemlerde egzoz fanı bulunur. Egzoz fanı, alınan havadan daha düşük miktardaki dönüş havasını dışarı atar ve yer içinde artı basınç meydana gelmesine olanak sağlar. Basma ya da besleme fanı olarak bilinen fan aynı zamanda vantilatör olarak da tanımlanır. Bir hava kanalına bağlanır ve kanal içerisinde artı basınç meydana getirir. Böylece havanın hareketini sağlar. Basma ya da besleme fanı olarak adlandırılan bu fan ortamdaki havanın sirkülasyonunu da sağladığı için vantilatör olarak da adlandırılır.
Havalandırma fanı ne işe yarar?
Havalandırma fanı istenmeyen kirli, sıcak ya da soğuk havayı kapalı alanın dışına atmaya yarayan sistemlerden biridir. Temiz hava ile havalandırma kanalından geçen hava değiştirilir ve tekrar ortama çekilir. Böylece kirli, sıcak ya da soğuk olan hava dışarı çıkarken temiz hava içeri girer. Havalandırma fanları genellikle havalandırma kanalının girişinde kullanılır. Havalandırma fanının kullanıldığı yerler otoparklar, AVM’ler, hastaneler gibi havalandırma ihtiyacı olan yerlerdir.
Fan çeşitleri nelerdir?
Fanlar kullanım alanlarına göre çeşitlenir. Havalandırma fanları arasında en çok kullanılan fanları şu şekilde sıralamak mümkündür; aksiyel fan, salyangoz havalandırma fanı, radyal fan, davlumbaz fan, baca fanı, egzoz fanı, banyo fanı, baca havalandırma fanı, duman egzoz fanları, sanayi tipi fan, kabinli fan, blower’lar, körükler, yüksek basınçlı fanlar, orta basınçlı fanlar, alçak basınçlı fanlar. Fan seçimi nasıl yapılır sorusunun yanıtı ile devam edelim. Hava dağıtım sisteminde fan seçiminin yapılması için dikkat edilmesi gereken bazı noktalar vardır. Hava miktarının yanı bir deyişle hava debisinin analiz edilmesi gerekir. Kanal, panjur, damper, filtre, hava yıkayıcısı gibi bölgelerde bulunan basınç kayıpları dikkatlice toplanmalıdır. Statik basınç elde edilmelidir. Daha çok doğrudan tahrikli fanların kullanılması idealdir. Çalışma prensibi uygunsa değişken debili sistemlerde frekans invertörleri kullanılabilir.
Fan bakımı nasıl yapılır?
Periyodik bakım, cihazların yalnızca kullanım ömrünü uzatmakla kalmaz aynı zamanda daha verimli çalışmasına da fayda sağlar. Düzenli fan bakımı ile cihazı koruma altına alabilirsiniz. Fan bakımında dikkat edilmesi gereken belli başlı noktalar vardır. Öncelikli olarak kayışların kontrol edilmesi gerekir. Fan yataklarının yağları kontrol edilmeli ve eğer yağda bir azalma varsa yağlama işleminin yapılması önemlidir. Hava giriş çıkışı olduğu için fan çarklarında toz, kir ya da pislikler birikebilir. Bu durumda hem sağlık açısından olumsuz bir durum yaratır hem de cihazın verimini kötü etkiler. Fan bakımı yapılırken fan çarklarının ve filtrelerin düzenli olarak temizlenmesi önemlidir. Böylece fan işlevini daha doğru ve verimli bir şekilde yerine getirir. Fan’lardan bahsetmişken pompa sürücüsü konusunu da es geçmeyelim. Motor üstü frekans invertörü pompa sürücüleri ile pek çok avantajı elde edebilirsiniz.
